1990’ların başında, Türkiye’nin Sinop kıyılarında, denizden gelen bir ziyaretçi, Gerze halkının kalplerinde silinmez bir iz bıraktı. Bu ziyaretçi, beyaz bir balina olan ve halk tarafından “Aydın” adı verilen bir Beluga balinasıydı. Aydın’ın hikayesi, hem yerel halkın hem de tüm dünyanın dikkatini çekerek, unutulmaz bir doğa ve insan ilişkisi örneği haline geldi.
Aydın ile İlk Karşılaşma
Aydın’ın Gerze’de görülmesi, 25 Ocak 1992’de başladı. Gerze’nin Gürzüvet (Yenikent) mevkiinde balıkçı Mehmet İzmirli, denizde sırtında yüzgeci olmayan kocaman beyaz bir balıkla karşılaştı. Yunusa benzeyen ama farklı olan bu balık, İzmirli’yi korkuttu ve ağlarını bırakıp kıyıya kaçmasına neden oldu. Durum, hızla diğer balıkçılara anlatıldı ve Belediye Başkanı Dr. Durmuş Çetin’e haber verildi.
Balıkçılar Rıza Eyice, “Yat Kemal” olarak bilinen Kemal Özdemir ve Yılmaz Akçaoğlu, motorla denize açılarak bu beyaz balinanın yanına gittiler. Balina, İdemli’de (Kuruçay’da) bulunmuş ve tirsi balıklarıyla beslenerek Gerze Limanı’na kadar getirilmişti. İnsanlardan kaçmayan, aksine onların attığı balıkları havada taklalar atarak yakalayan bu sevimli balinaya, Gerze Limanı’nda yaşayan ve herkesin sevdiği zeká engelli Şişman Aydın’ın adı verildi. Böylece, balina “Aydın” olarak anılmaya başlandı.
Aydın’ın Gerçek Kimliği ve Şöhreti
Aydın, aslında Ukrayna’nın Sivastopol Limanı’ndan gelen bir Beluga balinasıydı. Beluga, Rusça’da “beyaz” anlamına gelen “Bielo” kelimesinden türetilmiştir. Rus Bilimler Akademisi’ne bağlı “Hayvanlar Evolüsyon ve Morfolojisi Enstitüsü”nün araştırma havuzundan kaçan Aydın’ın gerçek adı “Tishka” idi ve sekiz yaşındaydı. Aydın’ın asıl hikayesi, 19 Eylül 1991’de Kuzey Buz Denizi’ndeki Bering Boğazı’ndan Sivastopol’e getirilmesiyle başlar. Burada askeri amaçlarla eğitilen Aydın, büyük bir fırtınanın ardından dolfinaryumun parçalanması sonucu özgürlüğüne kavuştu. Karadeniz’de sürüklenip 275 mil güneydeki Gerze kıyılarına ulaştı.
Aydın’ın Gerze’deki varlığı kısa sürede büyük yankı uyandırdı. Sadece Türkiye’de değil, tüm dünyada medyanın ilgisini çeken Aydın, uluslararası bir tartışmanın da odağı haline geldi. Ukrayna, Aydın’ın geri verilmesini talep ederken, İngiltere Prensi Charles, balinanın özgür bırakılması için kampanyalar düzenledi. Paul McCartney, Aydın için Gerze’de bir konser vermeyi bile planladı. Ancak, yasal süreç sonunda Aydın’ın Ukrayna’ya iadesine karar verildi.
Aydın’ın Geri Dönüşü ve Son Vedası
Aydın, yakalanmasının ardından Ukraynalılara teslim edildi. Ancak, sekiz gün sonra yeniden kaçarak Gerze’ye döndü. Geri döndüğü gün, Gerze halkı tarafından büyük bir coşkuyla karşılandı. Aydın, birkaç gün daha Gerze’de kaldıktan sonra yeniden ortadan kayboldu. Aylar sonra, 18 Temmuz 1993’te Gerze’de yapılan bir festivalde Aydın tekrar ortaya çıktı. Yazar Yalçın Bayer, Aydın’ın bu dönüşünü şöyle anlatır: “Festival töreni sırasında limana giren Aydın, hünerlerini sergileyerek halka bayram havası yaşattı. Rıhtım boyunca yavaş yavaş ilerleyerek tüm Gerzelilerin kendisine dokunmasına izin verdi. Bu, belki de Aydın’ın Gerze’ye vedasıydı.”
Ne yazık ki, Aydın bu ziyaretin ardından bir daha görülmedi. Onun akıbeti, halkın hafızasında bir gizem olarak kaldı. Ancak Aydın’ın hikayesi, Gerze’nin tarihinde ve halkın hafızasında yaşamaya devam ediyor. Bu eşsiz beyaz balina, sadece Gerze için değil, tüm dünya için doğa ve insan arasındaki bağın en güzel örneklerinden biri olarak hatırlanacak.
Aydın’ın Mirası
Aydın’ın hikayesi, Gerze’de doğa ve insan ilişkisine dair unutulmaz bir anı olarak kalmıştır. Onun etrafında gelişen olaylar, halkın dayanışmasını ve doğaya olan sevgisini ortaya koyar. Aydın, sadece Gerze’nin değil, tüm dünyanın hafızasında yer eden bir doğa efsanesi olarak yaşamaya devam ediyor.
