Türkiye, denizcilik açısından oldukça önemli bir coğrafyada yer almaktadır ve uluslararası deniz taşımacılığında büyük bir öneme sahiptir. Bunun en büyük nedenlerinden biri, Türkiye’nin Asya ile Avrupa arasındaki stratejik konumudur.
Türkiye’deki büyük limanlar her yıl rekor düzeyde deniz trafiğine ev sahipliği yapmaktadır. Özellikle Akdeniz ve Karadeniz üzerinden büyük bir ticaret hacmi gerçekleşmektedir.
Türkiye, deniz dostu kıyıları ve 1.224 gemilik ulusal filosuyla küresel deniz taşımacılığında önemli bir aktördür. Ayrıca bu filoda 39 bin denizci görev yapmaktadır ve bu da Türkiye’yi dünya çapında güçlü bir denizcilik ülkesi haline getirmektedir.
Her bir liman, petrol ve diğer yüklerin ticaretinde önemli roller üstlenmektedir. Türkiye’deki limanlar, her yıl farklı boyutlardaki gemilerle 169.964 liman ziyaretine ev sahipliği yapmaktadır. Türkiye’nin ayrıca dünya genelindeki gemi geri dönüşüm kapasitesinin yaklaşık %10’una katkı sağlaması dikkat çekici bir unsurdur.
Türkiye, coğrafi konumu sayesinde Almanya ve Birleşik Krallık gibi ülkelerle önemli ticaret ilişkilerine sahiptir. Bunun yanı sıra Mısır ve Çin gibi ülkelerle de sırasıyla 0,46 ve 0,41 bağlantı endeksine sahiptir.
Bu yazıda, Türkiye’deki 6 büyük limanı ve bu limanların Türkiye’nin deniz taşımacılığına katkılarını inceleyeceğiz. Ayrıca bu limanların coğrafi önemine, kimliğine, konumuna ve kodlarına değineceğiz. Türkiye’nin konteyner ve yolcu taşımacılığındaki rolünü de ele alacağız.
1. Haydarpaşa Limanı (İstanbul, Türkiye)
- UN/Locode: TRHAY
- Enlem: 41.002025°
- Boylam: 29.014765°
Haydarpaşa Limanı
Haydarpaşa Limanı, Türkiye’nin en eski ve en karlı limanlarından biri olarak bilinir. 55 bin metrekarelik bir alanı kapsayan liman, büyük bir konteyner işleme kapasitesine sahiptir. Mersin Limanı’nın yükselişinden önce, yaklaşık 20 yıl boyunca Türkiye’nin en büyük limanıydı.
Şu anda Haydarpaşa Limanı, 5 ana terminal üzerinden faaliyet göstermektedir ve 22 iskeleye sahiptir. Bu iskeleler, konteyner ve genel kargo işlemleri için farklı büyüklüklerde dizayn edilmiştir. 1899 yılında kurulan bu limanda modern kargo operasyonları 1922’de başlamıştır.
Yük İşlemleri
Haydarpaşa Limanı, yıllık yaklaşık 60 milyon ton kargo işlemektedir. Her yıl 1.200’den fazla deniz taşıtı bu limana yanaşmaktadır. Liman, yıllık 140 bin TEU (20 fitlik konteyner) işleme kapasitesine sahip olup, yılda yaklaşık 400 Ro-Ro (araç taşımacılığı) gemisi kabul etmektedir. 100 ton kapasiteli 2 büyük Ro-Ro asansörü aynı anda çalışabilmektedir. Ayrıca limanda 5 ila 25 ton arasında kapasiteleri olan toplam 17 konteyner vinci bulunmaktadır.
Ağ ve Düzen
Haydarpaşa Limanı’nın konteyner terminali 100 bin metrekarelik bir alanı kaplamaktadır. En büyük iskele ise 430 metre uzunluğunda olup, süper konteyner gemileri için tasarlanmıştır. Ayrıca limanda 250 ton kapasiteli bir yüzer vinç sistemi de bulunmaktadır.
Limanın iç demiryolu bağlantısı ise tek seferde 500 ton yük taşıyabilen 16 vagonluk bir hat üzerinden işlemektedir.
2. Mersin Limanı (Mersin, Türkiye)
- UN/Locode: TRMER
- Enlem: 36.79745°
- Boylam: 34.65117°
Mersin Limanı
Türkiye’nin ikinci en eski limanı olan Mersin Limanı, Haydarpaşa’yı geride bırakarak yılda 2,2 ila 2,5 milyon TEU konteyner işleme kapasitesine ulaşmıştır. Bu büyük konteyner trafiği, limanın Akdeniz’e yakın konumlanmasından kaynaklanmaktadır.
Mersin Limanı, Türkiye’nin Avrupa ile deniz taşımacılığı potansiyelini ortaya çıkarmasını sağlayan bir kapıdır. Liman sadece konteyner işlemleriyle sınırlı kalmayıp, dökme yük ve parça kargo taşımacılığı da yapmaktadır.
1958 yılında faaliyete geçen liman, 112 dönümlük geniş bir alana yayılmaktadır.
Yük İşlemleri
Mersin Limanı, yıllık 10-15 milyon ton dökme yük işleme kapasitesine sahiptir. Ayrıca, her yıl 150 binin üzerinde araç Ro-Ro gemileri ile taşınmaktadır. En derin iskeledeki su derinliği 15,8 metreye kadar ulaşmaktadır.
Liman, 12 SSG, 5 MHC ve 38 RTG vinç yapıları ile konteyner ve kargo operasyonlarını gerçekleştirmektedir. Bu vinçlerin kapasitesi ise 41 ila 150 ton arasında değişmektedir.
Ağ ve Düzen
Limanın yolcu terminali de her yıl 20 binden fazla yolcuya hizmet vermektedir. Ayrıca, 80 bin metrekareyi aşan kapalı ve açık depo alanlarına sahiptir. Bu alanlar, modern soğutmalı kargo depolama tesislerini de içermektedir.
3. İzmir Limanı (Umurbey, Türkiye)
- UN/Locode: TRIZM
- Enlem: 38.45704°
- Boylam: 27.15267°
İzmir Limanı
İzmir Limanı, büyüklük ve iş hacmi açısından Türkiye’nin üçüncü büyük limanıdır. 1959 yılında faaliyetlerine başlamış olup, İzmir Körfezi’nde yer almaktadır. Liman, 902 bin metrekarelik geniş bir alana yayılmıştır ve konteyner kargo işlemlerinde faaliyet göstermektedir.
İzmir Limanı, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) tarafından yönetilen önemli limanlardan biridir ve ülkenin konteyner hacminin %60’ını işlemektedir. Liman, yılda 1 milyon TEU’nun üzerinde konteyner işleme kapasitesine sahiptir.
Yük İşlemleri
Liman, 25 iskele boyunca 10 milyon ton dökme yük işleyebilmektedir. Ayrıca, 90 ton kapasiteli yüzer bir vinç ve 100 ton kapasiteli 2 mobil vinç bulunmaktadır. Limanda, dökme yük taşıma için silo kapasitesi 70 bin ton seviyesindedir.
Ağ ve Düzen
Limanın genişleme planları arasında 650 milyon dolarlık yatırım yer almakta olup, bu yatırım hem yolcu hem de konteyner alanının büyütülmesini hedeflemektedir.
İzmir Limanı, her yıl 500 binden fazla yolcuya ev sahipliği yapmaktadır. Konteyner elleçleme tesisi ise 40 ton kapasiteli 19 transtainer vinci ile işlemektedir.
4. Ambarlı Limanı (İstanbul, Türkiye)
- UN/Locode: TRAMR
- Enlem: 40.97003°
- Boylam: 28.70077°
Ambarlı Limanı
İstanbul’daki en önemli konteyner limanlarından biri olan Ambarlı Limanı, Türkiye’nin en büyük ithalat ve ihracat merkezlerinden biridir. Marmara Denizi kıyısında bulunan liman, Avrupa ve Asya arasında bir köprü işlevi görmektedir.
Ambarlı Limanı, Türkiye’nin en işlek konteyner limanı olarak bilinir ve büyük uluslararası gemi hatlarına hizmet vermektedir. 1990’ların başında konteyner trafiği hızla büyüyerek bugün 2,6 milyon TEU’ya ulaşmıştır. Limanın yıllık toplam elleçleme kapasitesi 3 milyon TEU’ya kadar çıkmaktadır.
Yük İşlemleri
Limanın 15 terminali, hem konteyner hem de dökme yük taşıyan gemilere hizmet vermektedir. Limanda toplam 29 iskele bulunmaktadır ve 2022 itibarıyla limanın kargo işlem hacmi yılda 50 milyon tonu aşmıştır. Ayrıca limanda modern elleçleme ekipmanları ile büyük gemilere hızlı ve verimli hizmet sunulmaktadır.
Ağ ve Düzen
Ambarlı Limanı, Türkiye’nin Avrupa’ya olan ticaret kapısı olarak kabul edilir. Yüksek kapasitesi ve geniş altyapısı sayesinde dünya genelindeki büyük ticaret rotalarına doğrudan erişim sağlar. Liman, gelişmiş lojistik olanakları ile stratejik bir öneme sahiptir.
5. Yarımca Limanı (Kocaeli, Türkiye)
- UN/Locode: TRYAR
- Enlem: 40.75508°
- Boylam: 29.75191°
Yarımca Limanı
Yarımca Limanı, Türkiye’nin kuzeybatısındaki Kocaeli ilinde yer almakta olup, Asya ile Avrupa arasında önemli bir ticaret merkezi olarak kabul edilmektedir. Liman, özellikle konteyner ve dökme yük taşımacılığı açısından stratejik bir konuma sahiptir. 2015 yılında hizmete açılan Yarımca Limanı, Türkiye’nin en modern limanlarından biridir.
Liman, büyük ölçekli konteyner elleçleme kapasiteleri ile bilinir ve yılda yaklaşık 1,5 milyon TEU konteyner işleme kapasitesine sahiptir.
Yük İşlemleri
Limanın konteyner operasyonları, 3 büyük vinç ile sağlanmakta olup, bu vinçler 150 metre uzunluğa kadar olan süper konteyner gemilerine hizmet verebilmektedir. Ayrıca limanda dökme yük elleçleme işlemleri için geniş bir terminal alanı bulunmaktadır.
Ağ ve Düzen
Yarımca Limanı, otomatikleşmiş depolama ve elleçleme sistemleri ile öne çıkmaktadır. Liman, Türkiye’deki ticaret rotalarının merkezi konumunda olup, Avrupa ve Asya arasındaki deniz taşımacılığının büyük bir kısmını karşılamaktadır.
6. Samsun Limanı (Samsun, Türkiye)
- UN/Locode: TRSSX
- Enlem: 41.2869°
- Boylam: 36.33°
Samsun Limanı
Samsun Limanı, Karadeniz kıyısında yer almakta olup, bölgenin en büyük ve en önemli limanlarından biridir. Bu liman, özellikle Türkiye’nin Karadeniz ve Rusya ile olan ticaretinde kilit bir rol oynar. Samsun Limanı, tarihsel olarak önemli bir geçiş noktası olmasının yanı sıra Türkiye’nin kuzeyindeki ticari faaliyetlerin ana merkezi olma görevini üstlenmiştir.
Yük İşlemleri
Liman, yılda 200 bin TEU’ya kadar konteyner işleme kapasitesine sahiptir ve her yıl yaklaşık 5 milyon ton dökme yük işlemektedir. Samsun Limanı, genel kargo, dökme yük ve konteyner taşımacılığı için çok sayıda terminale sahiptir.
Ağ ve Düzen
Samsun Limanı, Rusya, Ukrayna ve diğer Karadeniz ülkeleri ile yapılan deniz ticaretinin merkezi olarak çalışmaktadır. Ayrıca, demiryolu ve karayolu bağlantıları sayesinde Türkiye’nin iç kesimlerine ve diğer limanlarına hızlı bir erişim imkânı sunar.
