Yarbay Yukichi Tsumura (Japonca: 津村諭吉), bilinen adıyla Yarbay Çomora veya Yarbay Çomura, Japon İmparatorluk Deniz Kuvvetleri’nde görev yapmış bir deniz subayıdır. Ancak onu unutulmaz kılan, 1921 yılında 1012 Türk savaş tutsağını İstanbul Hükümeti’ne teslim etmekle görevli Heimei-maru gemisinin komutanı olarak gösterdiği insanüstü cesaret ve insanlıktır. Bu olay, Türk-Japon dostluğunun en önemli simgelerinden biri haline gelmiştir. İşte bu kahramanlık hikayesinin tüm detayları:
1️⃣ Heimei-maru Olayı’nın Arka Planı
I. Dünya Savaşı sırasında, Rus Çarlığı tarafından esir alınan 1012 Türk askeri ve aileleri, Sibirya’daki esir kamplarında tutuluyordu. 1918 yılında, Rus İç Savaşı sırasında Beyaz Ordu’ya destek vermek amacıyla bölgeyi işgal eden Japon İmparatorluk Ordusu, bu Türk esirleri ele geçirdi.
1921 yılına gelindiğinde, diğer İtilaf Devletleri’nin böyle bir talebi olmamasına rağmen, Japon İmparatorlukluğu, Osmanlı İmparatorluğu’nun diplomatik ve ekonomik çabaları sonucu bu tutsakları İstanbul Hükümeti’ne teslim etme kararı aldı. Bu görev, Yarbay Yukichi Tsumura’ya verildi.
2️⃣ Heimei-maru Gemisi ve Yolculuk
1921 Şubat ayının sonunda, Heimei-maru gemisi Vladivostok’tan yola çıktı. Gemide, 1012 Türk esir ve onların aileleri bulunuyordu. Yarbay Tsumura, bu insanları güvenli bir şekilde İstanbul’a ulaştırmakla görevliydi.
Gemi, 3 Nisan 1921’de Süveyş Kanalı’nı geçerek Akdeniz’e ulaştı. Ancak 5 Nisan’da, Çanakkale Boğazı’na girmek üzereyken, Midilli Adası açıklarında Yunanistan Krallığı donanması tarafından durduruldu.
3️⃣ Yunanistan’ın Baskısı ve Tsumura’nın Direnci
Yunanistan, Anadolu’da devam eden Türk Kurtuluş Savaşı’nı gerekçe göstererek, Türk esirlerin İstanbul Hükümeti’ne teslim edilmesine izin veremeyeceklerini bildirdi. Yunan donanması, Yarbay Tsumura’dan Türk tutsakların Yunanistan’a teslim edilmesini istedi.
Ancak Yarbay Tsumura, bu talepleri şiddetle reddetti. Tutsakların Japon İmparatorluğu himayesinde olduğunu ve onları teslim etmeyeceğini defalarca tekrarladı. Bu direniş, Yunanistan’ın gemiyi Pire Limanı’na çekmesine ve 6 ay boyunca limanda tutmasına neden oldu.
4️⃣ Limanda Geçen 6 Ay: İnsanlık Krizi
Pire Limanı’nda bekletilen Heimei-maru gemisi, erzak ve temel ihtiyaçlar açısından büyük bir sıkıntı yaşadı. Gemideki 1012 Türk esir ve Japon mürettebat, zorlu koşullarda hayatta kalmaya çalıştı.
Bu süreçte, Milletler Cemiyeti devreye girdi ve gemideki 395 kadın ve çocuğun serbest bırakılmasını talep etti. Yunanistan, bu talebi kabul etti ve kadınlar ile çocuklar, Olympos adlı bir Yunan gemisiyle İstanbul’a gönderildi.
5️⃣ Diplomatik Çabalar ve İtalya’nın Arabuluculuğu
Japonya, Yunanistan’la yaptığı diplomatik görüşmelerde geminin serbest bırakılmasını sağlayamadı. İtilaf Devletleri’nin kurucu üyeleri olan Britanya İmparatorluğu ve Fransa’ya yapılan başvurular da sonuçsuz kaldı.
Sonunda, İtalya’nın arabuluculuğuyla bir anlaşmaya varıldı. Yunanistan, gemiyi serbest bırakmayı kabul etti, ancak tutsaklar İstanbul Hükümeti’ne değil, İtalya’ya teslim edilecekti. Türk esirler, İtalya’nın Asinara Adası’ndaki bir esir kampına yerleştirildi.
6️⃣ Türk Esirlerin Özgürlüğüne Kavuşması
Tutsaklar, Asinara Adası’nda 7 ay boyunca tutuldu. Bu süreçte, İstanbul Hükümeti, İtilaf Devletleri’ne “Esirlerin orduya katılmayacağı” teminatını verdi. Mayıs 1922’de, Ümit adlı bir Türk gemisi, Asinara Adası’na ulaştı ve Türk esirleri İstanbul’a getirdi.
7️⃣ Yarbay Tsumura’nın Mirası
Yarbay Yukichi Tsumura, Yunanistan’ın yoğun baskılarına rağmen Türk esirleri teslim etmeyerek, insanlık tarihine unutulmaz bir kahramanlık örneği bıraktı. Onun bu davranışı, Türk kamuoyunda büyük bir minnetle karşılandı.
- Beykoz’da Bir Cadde: İstanbul’un Beykoz ilçesinde, Yarbay Tsumura’nın adını taşıyan bir cadde bulunmaktadır.
- Belgesel ve Anma: Tsumura’nın kahramanlığı, bir belgeselle ölümsüzleştirildi.
- Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Sözleri: 2019 yılında Japonya’ya yaptığı resmi ziyarette, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Yarbay Tsumura’nın kahramanlığının hiç unutulmayacağını ve Türk-Japon dostluğunun bir simgesi olacağını vurguladı.
8️⃣ Tarihi Belgeler ve Arşivler
- Birleşmiş Milletler Arşivleri: Milletler Cemiyeti’nden kalan belgelerde, “Türk esirleri taşıyan ve Yunanistan tarafından ablukaya alınan Japon gemisi” ifadesi yer alıyor.
- Japon Arşivleri: Türk esirlerin iadesi için ayrılan fonlara dair yazışmalar bulunuyor. Osmanlı hükümeti 48 bin pound, Japonya ise 57 bin 60 yen katkıda bulunmuş.
- İngiliz Belgeleri: Yunan askerlerin tutumu ve Japon gemisinin iadesiyle ilgili tahrif edilmiş belgeler incelenmiştir.
9️⃣ Olayın Tarihi Arka Planı
- Kafkas Cephesi: Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı’nda Kafkas cephesinde Ruslara karşı savaşırken çok sayıda esir verdi.
- Sibirya Kampları: Rusya, ele geçirdiği esirleri Sibirya’daki kamplara gönderdi.
- Japonya’nın Rolü: Bolşevik İhtilali sonrası Japonya, Beyaz Ordu’ya destek vererek Sibirya’yı işgal etti ve Türk esirleri kurtardı.
Sonuç: İnsanlığın Zaferi
Yarbay Yukichi Tsumura’nın hikayesi, savaşın en karanlık günlerinde bile insanlığın nasıl parlayabileceğinin bir kanıtıdır. Onun cesareti ve insanlığı, Türk-Japon dostluğunu güçlendiren unutulmaz bir miras bırakmıştır.
Bu hikaye, sadece bir askerin kahramanlığını değil, aynı zamanda iki milletin kalbinde yer eden bir dostluk öyküsünü anlatıyor.
(Kaynaklar: II. Dünya Savaşı tarihi, Türk-Japon ilişkileri, askeri arşivler, Birleşmiş Milletler belgeleri)
🌟 Not: Bu hikaye, insanlığın en zor zamanlarda bile nasıl parlayabileceğinin bir örneğidir. Yukichi Tsumura’nın cesareti ve insanlığı, bugün bile unutulmaz bir miras olarak yaşıyor.
